In deze speciale aflevering, opgenomen op het congres van Sine Labore Nihil in Leiden, schuift hoogleraar en raadsheer-plaatsvervanger Ruben Houweling de gehele aflevering aan om het te hebben over de rechtspraak. Hoe komen raadsheren in hoger beroep tot een gezamenlijke beslissing? Is het raadzaam om als advocaat onderzoek te doen naar de rechter? Moet er een specialist arbeidsrecht in de Hoge Raad komen? Zit de Hoge Raad soms op de stoel van de wetgever? Zo ja, is dat problematisch? En hoe kan de rechtspraak de komende jaren verder innoveren?
We vallen van crisis in crisis: corona, de oorlog in Oekraïne en tussendoor kwam ook nog het alarmerende klimaatrapport van het VN-klimaatpanel. Kortom: het zijn onzekere tijden, ook voor werkgevers. Met dit in het achterhoofd wordt een ronde gemaakt langs de ins and outs van het wijzigen van arbeidsvoorwaarden door de werkgever. Wat zijn de mogelijkheden om arbeidsvoorwaarden te wijzigen? Kan de werkgever het recht op de vervuilende leaseauto intrekken met het oog op het klimaatrapport? Wat te denken van minder loon in verband met de oorlog in Oekraïne? Hoe zien eigenlijk de te verwachten economische gevolgen eruit voor Nederland? En wat kunnen we leren van de rechtspraak uit de coronacrisis op dit gebied? Inbellers: Barbara Baarsma (directeur Rabo Carbon Bank van Rabobank en hoogleraar toegepaste economie UvA) en Sjef de Laat (voormalig kantonrechter rechtbank Midden-Nederland).
De werkmails en -apps blijven ook buiten werktijd binnenstromen. Ontstressen lijkt steeds lastiger te worden. Welke rol heeft de werkgever in deze kwestie? Wat zijn de regels over psychosociale arbeidsbelasting? Wat wil het wetsvoorstel ‘gesprek over de bereikbaarheid buiten werktijd’ veranderen? Is dit voorstel een goed idee? En hoe is dit eigenlijk in andere landen geregeld? Inbellers: Lauren Verster (programmamaakster, presentatrice en ambassadeur Gezonde Leefstijl) en Saskia Peters (hoogleraar arbeidsrecht RUG).
In deze special schuift topambtenaar Hans Borstlap de gehele aflevering aan om het te hebben over het regeerakkoord, in het bijzonder de arbeidsmarkt. Wat kunnen we verwachten van de nieuwe minister van SZW? Wat zijn de plannen om het gat tussen vast en flex te verkleinen? Gaat dit werken? Is de stapsgewijze verhoging van het minimumloon (te) karig of is dat te kort door de bocht? Hoe zit het met de kwalificatieproblematiek? Is een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen wel de beste keuze? Waarom is de loondoorbetaling bij ziekte nog steeds twee jaar? Gaan we eindelijk leven lang ontwikkelen? Waar halen we de mensen vandaan om al het werk uit te voeren? En kunnen we werkloosheid niet gewoon afschaffen? Iets minder leuk: de eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat de microfoon van Hans Borstlap niet goed was aangesloten en wij daar niet tijdig achter zijn gekomen, waardoor Hans Borstlap ietwat schel(ler) klinkt.
Het was een bewogen jaar, ook op arbeidsrechtelijk gebied. Er ging nog weleens wat mis, zoals de verkeerde persoon cremeren. In deze aflevering blikken we aan de hand van eerdere fragmenten van inbellers terug op 2021 en kijken we vooruit naar 2022. Kunnen sancties aan werknemers worden gegeven voor het niet laten vaccineren? Hoe zit dit met het weigeren van een mondkapje of doen van een zelftest? Worden de kosten voor koffie en verwarming vergoed in 2022? Luidt 2021 de val voor platformen in? Wat kunnen we in 2022 op wetgevingsgebied verwachten? En, niet te vergeten: wat is de terugblik en voorspelling van Evert Verhulp (hoogleraar arbeidsrecht UvA)?
Geregeld spelen alcohol- en drugsgerelateerde zaken op de werkvloer: van dealende werknemers en snuivende collega’s op personeelsuitjes tot ladderzat op werk verschijnen. Heeft de werknemer recht op loon als hij zich ziek meldt vanwege een kater of dinsdagdip? Kan een werknemer ontslagen worden bij het overmatig nuttigen van alcohol of drugs? Maakt het verschil of de werknemer verslaafd is? Zijn er regels over vrijmibo’s en teamuitjes? Kan een privégedraging doorwerken in de werksfeer? Mag de werkgever een alcohol- of drugstest uitvoeren? En welke rol speelt een alcohol- en drugsbeleid? Inbellers: Gertjan Beens (bedrijfsarts bij BBGZ en voorzitter van NVAB) en Inge de Laat (managing partner van Rutgers & Posch).
Werknemers van een supermarktketen maken files in de supermarkt, hotelpersoneel zingt in de lobby ‘Boycott this hotel’ en medewerkers van Air France scheuren de hemden van het lijf van twee directeuren. Mag dit? Wat is staken eigenlijk? Wanneer is een staking rechtmatig? Wat kan een werkgever doen om een staking te breken? Wat is de relatie tussen staken en de tevredenheid van werknemers? Wanneer is volgens de vakbond het kantelpunt om te gaan staken bereikt? En moet je als werknemer bang zijn ontslagen te worden als je meedoet met een staking? Inbellers: Agnes Akkerman (hoogleraar Regulation of Labour UvA) en Zakaria Boufangacha (coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid en vicevoorzitter van FNV).
Privacykwesties op de werkvloer zijn spannender dan ooit. Mag een werkgever een sollicitant screenen op social media of een werknemer volgen? Wat kan een werknemer doen als zijn privacy mogelijk wordt geschonden? Hoe zit het met computersoftware om werknemers te monitoren, zoals inlog- en uitlogsystemen? Is het als werkgever toegestaan e-mails van werknemers te lezen? En wat te denken van het vragen naar en laten tonen van een vaccinatiebewijs? Vita Zwaan (senior counsel bij bureau Brandeis) en Danny Vesters (advocaat bij Boontje Advocaten).
De coronacrisis zorgde voor de definitieve doorbraak van thuiswerken, of is dit een tijdelijk fenomeen? Heeft de werknemer het recht om thuis te werken? Kan een werkgever thuiswerken verplichten? Hoe zit het met de zorgplicht van de werkgever ten aanzien van een ergonomische thuiswerkplek en de werkdruk? Wie draagt de kosten? En is thuiswerken eigenlijk wel een goed idee? Inbellers: Marlies Vegter (universitair docent UvA) en Yannick Griep (universitair docent RU).
Solliciteren is voor veel mensen een vermoeiende en spannende activiteit. Mag je je cv rooskleuriger maken dan deze is? Is liegen over je arbeidsverleden toegestaan? Mag een assessment onderdeel zijn van het sollicitatieproces? Is een startersfunctie onderscheid naar leeftijd? Kan een hoofddoek op de werkvloer worden verboden? Van Catch me if you can-taferelen tot discriminerende werkgevers, dit en nog veel meer in deze aflevering. Inbellers: Robin Kötter (advocaat bij Kötter Advocatuur) en Irene Asscher-Vonk (emeritus-hoogleraar sociaal recht).
De uitzendrelatie is al geruime tijd onderwerp van discussie: waar komt uitzendwerk eigenlijk vandaan? Welke kant gaat het op? Hoe werkt het verlichte regime? Wat zijn de rechten van de uitzendkracht? Wat is de rol van de Uitzend-cao? En is er te veel flexibiliteit? Inbellers: Ton Wilthagen (hoogleraar arbeidsmarkt TU) en Johan Zwemmer (advocaat en universitair docent UvA).
Er is veel te doen over de zieke werknemer: hoe zit het precies met de loondoorbetaling? Kan de werkgever voorwaarden stellen aan deze betaling? Wat wordt van de werkgever en werknemer verwacht in het kader van re-integratie? En onder welke omstandigheden kan een werknemer ziek uit dienst gaan en wat zijn hiervan de (financiële) gevolgen? Inbellers: Marlies Vegter (universitair docent UvA) en Niels Jansen (universitair docent UvA).
Is het concurrentiebeding dood en begraven of levendiger dan ooit? Waarom wisselen mensen eigenlijk van baan? Wanneer is een concurrentiebeding geldig? Hoe kom je er als werknemer van af? En hoe zit het bij uitzendkrachten en zzp’ers? Inbellers: Kilian Wawoe (consultant personeelszaken en docent HRM VU) en Hans Kamerbeek (advocaat bij Kamerbeek Advocaten).
De platformeconomie blijft groeien, maar dit geldt ook voor de (juridische) uitdagingen die dit fenomeen meebrengt: van kansen op het gebied van inclusie, innovatie en participatie, platformwerkers met weinig zekerheid en bescherming tot het gevaar van discriminerende algoritmes. Inbellers: Maarten Keune (hoogleraar sociale zekerheid en arbeidsverhoudingen UvA) en Rachel Rietveld (CEO ArbeidsmarktResearch UvA B.V. en promovendus UvA/TU Delft).
In deze verkiezingsspecial staan de standpunten uit de verkiezingsprogramma’s van de 8 grootste partijen ten aanzien van de arbeidsmarkt centraal: van een hoger minimumloon, het terugdringen van flex, een soepeler ontslagsysteem, meer bescherming voor de zzp’er tot gendergelijkheid, na deze aflevering ben je helemaal bij op het terrein van de arbeidsmarkt. Inbellers: Paul de Beer (hoogleraar arbeidsverhoudingen UvA), Hanneke Bennaars (universitair hoofddocent UvA) en Imran Hyder (advocaat arbeidsrecht bij Stibbe en nummer 30 op de lijst bij GroenLinks voor de Tweede Kamerverkiezingen).
In deze onzekere en zware tijden is ontslag soms onvermijdelijk: van ontslag vanwege de verliefde dochter van de baas, het sluiten van een beëindigingsovereenkomst tot bedrijfseconomisch ontslag, in deze aflevering komen de op dit moment spelende vragen op het gebied van ontslag aan bod. Inbellers: Evert Verhulp (hoogleraar arbeidsrecht UvA) en Pascal Besselink (senior jurist arbeidsrecht en pensioenrecht bij DAS).
Corona roept ook juridisch veel (nieuwe) vragen op: van loondoorbetaling bij quarantaine, het recht op thuiswerken in je pyjamabroek, het meenemen van ongebruikte vakantiedagen tot privileges bij vaccineren, zoals naar een festival of voetbalstadion gaan, al deze vragen worden beantwoord in deze aflevering. Inbellers: Harriët Schelhaas (hoogleraar privaatrecht EUR) en Jaap van Slooten (hoogleraar arbeidsrecht UvA en advocaat bij Stibbe).
Van uit de hand gelopen kerstborrels tot gezeur over kerstpakketten, alles komt langs in deze aflevering. Inbeller: Niels Jansen (universitair docent UvA).
Heb jij een arbeidsrechtelijke (of andere juridische vraag), mail deze dan naar vragen@juridischgeneuzel.nl.
